Goede vrienden van ons in West Londen hebben hun kinderen op de International School geplaatst. Om de drie jaren verhuizen zij naar een ander land, en ten midden van zoveel veranderingen bieden de International Schools een stabiel punt- het onderwijs op de internationale scholen sluit namelijk naadloos op elkaar aan. Leerlingen komen overal vandaan. Het is een melting pot van culturen en (religieuze) achtergronden. De school stelt zich volstrekt neutraal op en houdt zich afzijdig van enige uiting van religie. Dat kan ver gaan. Zo sturen zij wel een kaart rond Kerst, maar is er geen enkele referentie aan het Kerstfeest. Er wordt ons een goed ‘holiday season’ toegewenst. En in een vergelijkbare sfeer was er ook een ‘end of the year musical’ op school, zonder enige referentie aan Kerst, en waarin door allen aan het slot van de avond het lied ‘We are the world’ werd gezongen.
Kerst als het feest van de harmonie en van vrede tussen alle volkeren. Prachtig, natuurlijk. Maar toch mist er iets. Het is net als de kaarten die ik ontvang met ‘season’s greetings’ erop vermeld. De angel is eruit. Kerstmis is uiteraard een vrolijk en vooral bemoedigend feest, maar er gaat ook een appèl uit het feest. Het verhaal confronteert ons met van alles. Het draait om een buitenechtelijk kind. Het gaat om vluchtelingen waar nergens plaats voor is. Tijdens het Kerstfeest in de Nederlandse Kerk zei de waard van de herberg het stellig: ‘sorry, hier is geen plaats. Vol is vol’. En Jozef en Maria dropen af, evenals honderd duizenden vluchtelingen die momenteel tevergeefs op zoek zijn naar een thuisplek. Met Kerst gaat het bovenal om een droom van een wereld, waarin voor allen plek is. Waar niemand meer hoeft te vluchten, en iedereen in vrijheid en zonder zorgen geboren mag worden en mag leven. Kerstmis is een vrolijk feest, maar er zit ook een ernstige kant aan. Juist met Kerstmis besef ik hoe ver onze huidige wereld afstaat van de wereld waar wij van dromen.
En dat steekt mij in de wijze waarop Kerstmis tegenwoordig dikwijls gevierd wordt. Het is een wijze van vieren vol zelfvoldoening, ‘zie toch hoe goed wij het hier met elkaar hebben’. Het staat voor mij ook symbool voor een wereld die steeds vlakker wordt- zonder diepgang. ‘Vrijheid blijheid’, en laten we het vooral niet over onze verschillen hebben. En laten we zeker niet benadrukken waar we voor staan en waar wij voor willen leven. Dat weten wij zelf immers dikwijls niet meer. En daarom moet Kerst vooral niet meer gaan over het kind waarvoor geen plaats was, en de visioenen waar dat verhaal voor staat.
Onze directe buren zijn Tunesisch, en hebben hun kinderen op de International School. Het gezin is goed Islamitisch. Zij houden een vriendelijke afstand tot de buurt. Bij toeval kwam ik de buurvrouw gisteren tegen op straat. De kinderen hebben vakantie, en ik vermoedde dat zij op het punt stonden om naar Tunesië te gaan. ‘Have a good holiday!’, wenste ik haar van een afstand toe. ‘Merry Christmas!’, antwoordde zij mij. Ja, natuurlijk! Waarom maken wij het onszelf zo onnodig moeilijk?
Joost Röselaers
Predikant van de Nederlandse Kerk in Londen (Austin Friars)